29 november jl. verscheen het tweede monumentale werk van auteur en redacteur Sibo Arbeek over de ontwikkeling van de Nederlandse Scholenbouw in Nederland, genaamd Samen Werken aan de Leeromgeving van Morgen, met 90 projecten die in de periode 2010-2025 gerealiseerd zijn of worden. Medio 2020 verscheen al het eerste deel Samen Werken aan de School van Morgen met 107 actuele projecten in het PO, SO en VO. De beide delen bevatten elk ongeveer 550 pagina’s en gezamenlijk 1.100 pagina’s projectinformatie, foto’s en plattegronden, analyses en facts and figures. Met deze beide monumentale werken levert Arbeek een belangrijke bijdrage aan het documenteren van de Nederlandse Scholenbouw. Daarbij noemt hij zijn werken Inspiratieboeken, omdat ze vooral het doel hebben met veel voorbeelden toekomstige opdrachtgevers, gebruikers en partners in de markt te inspireren.
De beide werken zijn tot stand gekomen met bijdragen van opdrachtgevers en partijen uit de ontwerp, bouw- en adviesbranche. De technische innovaties rond duurzame scholenbouw en in het algemeen de ontwikkeling van het publieke domein gaan zo snel, dat het van belang is deze in een overzichtswerk te documenteren. Daarmee biedt het boek vele voorbeelden waarbij opdrachtgevers, architecten en bouwers gezamenlijk hun visie hebben vertaald in een duurzame en innovatieve leeromgeving.
Arbeek bezocht als hoofdredacteur van het vakblad Schooldomein honderden nieuwbouw- en renovatieprojecten. Op basis van al deze observaties en gesprekken met gebruikers, opdrachtgevers en betrokken partners bedacht hij het begrip een betekenisvolle omgeving, dat in de boeken verder is uitgewerkt. Dit begrip probeert de subjectieve waardering van het gebouw als leermiddel, die de plek waar mensen elkaar ontmoeten, leren en werken verbindt met de omgeving waarin het gebouw staat, te concretiseren. Arbeek vertaalde dit begrip in negen kenmerken, die op veel projecten van toepassing zijn. Hij vroeg de deelnemers van de gedocumenteerde projecten telkens drie kenmerken te kiezen die zeker van toepassing zijn op ‘hun’ gebouw. Daarmee ontstond een gezamenlijk beeldend referentiekader om naar de gebouwde omgeving te kijken.
Bijzonder is dat circa 45% van de gedocumenteerde projecten bestaat uit de transformatie van bestaande gebouwen. Daaruit blijkt dat opdrachtgevers steeds minder snel kiezen voor nieuwbouw, maar de kwaliteiten van bestaande gebouwen in hun omgeving waarderen. De technische mogelijkheden en innovaties in de bouw zijn de afgelopen jaren snel toegenomen; denk aan slimme gevels, transparante ruimtes met een goed binnenklimaat en adaptieve ruimten, die mee kunnen bewegen met veranderende leer- en werkvormen. De optelsom van alle gedocumenteerde projecten biedt een landelijk beeld van de ontwikkeling van schoolgebouwen in Nederland. Overal is de vertaling van vernieuwende onderwijsvisies in passende leeromgevingen zichtbaar. Daarbij levert de ontwikkeling van online-onderwijs een bijdrage aan het nadenken over meer hybride leeromgevingen. De praktijk laat zien dat dat niet leidt tot minder onderwijsmeters, maar juist tot meer ontmoetingsmeters. Als de projecten één ding duidelijk maken is het dat mensen elkaar willen ontmoeten en dat het schoolgebouw, of het nu een integraal kindcentrum of de campus van een universiteit is, een structurerende invloed in het leven van mensen heeft, waarbij zij elkaar ontmoeten en door samen te werken informatie omzetten in zinvolle kennis.
Sibo Arbeek studeerde Nederlandse Taal en Kunstgeschiedenis aan de RUG Groningen. Na werkzaam geweest te zijn als docent en hoofd communicatie van een gemeente, organiseerde hij voor het Ministerie van OCW tien Scholenbouwprijzen, waarbij het Ministerie het doel had om professioneel opdrachtgeverschap te stimuleren. Arbeek is inmiddels ruim 30 jaar hoofdredacteur van het vakblad en netwerk Schooldomein. Naast de beide Inspiratieboeken publiceerde hij twee boeken met ‘Goede Gesprekken’ met wetenschappers, filosofen, onderwijskundigen, architecten en verduurzamers die hun licht laten schijnen over de ontwikkelingen binnen het publieke domein en de vertaling op het gedrag van mensen en de verschijningsvormen van gebouwen en omgevingen.
U kunt het boek bestellen via https://tenbrinkuitgevers.nl/samenwerken-aan-de-leeromgeving-van-morgen.